دلایل پوکی استخوان و مداوا با گیاهان دارویی

پوکی استخوان معمولاً به‌تدریج پیشرفت می‌کند و هیچ علامتی از خود بروز نمی‌دهد تا وقتی‌که شکستگی به وجود میاید و می‌تواند در هر استخوانی از بدن ایجاد شود ولی معمولاً در ستون مهره، لگن، مچ دست و دنده‌ها بیشتر دیده می‌شود. پوکی استخوان در زنان و مردان تاثیر می گذارد. با این حال، در زنان بعد از یائسگی  به علت کاهش استروژن در بدن زیادتراست. همچنین، افرادی که قفقازی و یا از تبار آسیایی هستند احتمال ابتلا به این بیماری  زیاد است.

عوامل  دیگر عبارتند از سابقه خانوادگی، سوء تغذیه، عدم فعالیت بدنی، مصرف سیگار، برخی از داروها، وزن کم بدن,  تیروئید بیش از حد فعال، پاراتیروئید و غده فوق کلیوی نیز به پوکی استخوان مرتبط است.

کمبود کلسیم  نیز می تواند  باعث پوکی استخوان  شود. کمبود مواد مغذی  نقش مهمی در شکل گیری استخوان دارد که  عبارتند از  ویتامین D و K، منیزیم، منگنز، روی، مس.

در پوکی استخوان, استخوان آنقدر شکننده است که حتی کاهش اندکی می توانددر باسن، مچ و ستون فقرات  شکستگی بوجود آورد. در مراحل بعدی، ممکن است برخی از علائم و نشانه ها مانند کمر درد، کاهش قد در طول زمان،  وجود دارد.

تشخیص استئوپروز معمولاً به دنبال یک شکستگی بالینی حاد یا انجام آزمایش سنجش تراکم استخوان مسجل می‌شود. رادیوگرافی‌ها می‌توانند شکستگی فشاری مهره‌ها را نشان دهند، ولی شواهد پرتونگاری کاهش توده استخوانی تا هنگامی‌که ۳۰٪ از توده استخوان تحلیل نرفته، ایجاد نمی‌شود.

علت ابتلا به بیماری پوکی استخوان

این بیماری در دوران یائسگی زنان بسیار شایع است زیرا در این دوران استروژن بسیار در بدن زنان کم می‌شود. همچنین کمبود مواد معدنی مانند کلسیم، پروتئین و ویتامین دی و استعمال دخانیات مانند سیگار باعث پوکی استخوان می‌شود.

پوکی استخوان در بعضی افراد بیش از دیگران دیده می‌شود. تراکم و قدرت استخوان تحت تأثیر متغیرهای ژنتیکی و محیطی است. به‌طورمعمول تراکم استخوان مردان بیش از زنان است پس زنان بیش از مردان دچار پوکی استخوان می‌شوند و این بیماری در افراد لاغر و در کسانی که در فامیل نزدیک خود سابقه پوکی استخوان‌دارند بیشتر دیده می‌شود.

مهم‌ترین عوامل بروز پوکی استخوان

پیری و کهن‌سالی:

استخوان یک بافت زنده است و در درون آن سلول‌های مختلفی فعالیت می‌کنند. دسته‌ای از این سلول‌ها بنام استئوبلاست Osteoblast مرتباً در حال استخوان‌سازی هستند و دسته‌ای دیگر بنام استئوکلاست Osteoclast وظیفه جذب استخوان رادارند. پس استخوان‌های بدن ما دائماٌ در حال جذب شدن و جایگزین شدن با مواد نو است.

در سنین جوانی استخوان بیشتر ساخته می‌شود تا جذب شود ولی حدوداً بعد از ۳۵ سالگی به ازای موادی که از استخوان برداشته می‌شوند مواد کمتری جایگزین می‌شوند و این فرایند موجب می‌شود که به‌تدریج مقدار ماده تشکیل‌دهنده استخوان و درنتیجه تراکم و استحکام آن کاهش یابد. بعد از سنین جوانی و با افزایش سن، کل توده استخوانی بدن کاهش‌ یافته و خطر پوکی استخوان و شکستگی آن افزایش میابد. در سنین یائسگی شدت پیشرفت روند از دست دادن تراکم استخوان، به ناگهان زیاد می‌شود به‌طوری‌که خانم‌ها در ده سال اول یائسگی ممکن است نیمی از تراکم استخوان‌های بدنشان را از دست بدهند.

تغذیه:

کاهش دریافت کلسیم و ویتامین دی از طریق مواد غذایی، موجب پوکی استخوان می‌شود.

ژنتیک:

در کسانی که سابقه خانوادگی شکستگی دارند، افراد لاغراندام و افراد باپوست خیلی روشن احتمال استئوپروز یا پوکی استخوان بیشتر است. نژاد آفریقایی استخوان‌های سفت‌تری تا نژاد سفید دارند.

دارو:

مصرف داروهای حاوی کورتیکوستروئید و مصرف هپارین و فنی توئین می‌تواند موجب پوکی استخوان شوند. در کسانی که به علت ابتلا به سرطان تحت شیمی‌درمانی هستند پوکی استخوان بیشتر دیده می‌شود.

عادت نامناسب:

کسانی که کار پشت‌ میزنشینی دارند و ورزش و فعالیت بدنی کمی دارند و کسانی که عادت به مصرف سیگار یا الکل دارند بیشتر مبتلابه پوکی استخوان و استئوپروز می‌شوند.

بیماری‌های مزمن:

در بیماری‌های زیر احتمال استئوپروز بیشتر است:

• بی‌حرکت طولانی‌مدت مانند کسی که سکته مغزی کرده است
• بیماری گوارشی منجر به سوء جذب
• آمنوره (قطع عادت ماهانه در زنان)
• سطح پایین تستوسترون در مردان
• وجود بیماری مزمن مانند روماتیسم مفصلی یا نارسایی مزمن کبد
• کم‌کاری غده تیروئید
• پرکاری غده پاراتیروئید

علائم پوکی استخوان

برخلاف بسیاری از بیماری‌های مزمن که علائم و نشانه‌های متعددی دارند، استئوپروز یک بیماری خاموش و بدون علامت است تا زمانی که یک شکستگی ایجاد شود.

پوکی استخوان یا استئوپروز در شروع تا مهروموم‌ها بدون هیچ علامتی است. مهم‌ترین علامت پوکی استخوان‌درد است و این درد وقتی ایجاد می‌شود که استخوان دچار شکستگی می‌گردد. البته شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان معمولاً به‌صورت شکستگی‌های ریز و بدون جابجایی و خفیفی هستند که بدون وارد شدن ضربه شدیدی به اندام ایجاد می‌شود. پس بیمار به دنبال یک حرکت بدنی که ممکن است قدری متفاوت از حرکات معمول وی باشد دچار شکستگی ریز و بدون جابجایی یا با جابجایی اندک در استخوان می‌شود.

استخوان پوک شده ضعیف است پس برای شکسته شدن نیازی به نیروی زیادی ندارد. خم شدن بر روی زمین برای بلند کردن یک وسیله یا چرخش ناگهانی کمر می‌تواند در یک فرد دچار استئوپوروز موجب شکستگی خفیف شود. از طرف دیگر این شکستگی‌ها موجب تورم یا تغییر شکل استخوان هم نمی‌شوند. پس تنها علامت آن درد است.

درمان پوکی استخوان

پوکی استخوان به روش‌های متعددی بنا به شرایط حال بیمار درمان می‌شود. رژیم‌های غذایی و فعالیت‌های روزانه تأثیر زیادی بر درمان این بیماری دارند.

درمان دارویی

اساسی‌ترین درمان پوکی استخوان استفاده از مقادیر کافی کلسیم و ویتامین دی است. تمام بیماران مبتلابه پوکی استخوان باید مکمل‌های دارویی کلسیم و ویتامین دی دریافت کنند. همراه با این دو مکمل، پزشک معالج معمولاً از یک داروی ضد پوکی استخوان هم استفاده می‌کند.

داروهایی که در درمان پوکی استخوان یا استئوپوروز بکار می‌روند به دودسته کلی تقسیم می‌شوند.

این دسته‌بندی برپایه پدیده ریمودلینگ Remodeling است.

بر اساس این پدیده داروهای ضد پوکی استخوان دودسته هستند:

• داروهایی که مانع جذب استخوان می‌شوند مانند بیس فسفونات ها، کلسیتونین، دنوزوماب، استروژن و مهارکننده‌های استروژن
• داروهایی که تولید استخوان را افزایش می‌دهند مانند تری پاراتید که نوعی هورمون پاراتیروئید است.

از بین این داروها قوی‌ترین آن‌ها بیس فسفونات ها هستند. اثر کلسیتونین و مهارکننده‌های استروژن (رالوکسیفن) کمتر است.

اگر  مبتلا به پوکی استخوان شده اید و یا در معرض خطر  ابتلا به آن هستید ، باید یک رژیم غذایی سخت را دنبال و حفظ یک شیوه زندگی سالم برای کمک به دفع کردن یا کاهش سرعت پیشرفت بیماری انجام دهید. به علاوه، شما می توانید برخی از راه حل های ساده در خانه  برای حفظ استخوان های  سالم و قوی انجام دهید. 

درمان پوکی استخوان با گیاهان دارویی و طب سنتی

سنجد درمانگر آرتروز و پوکی استخوان

در بروز آرتروز و پوکی استخوان، تنها کمبود کلسیم و ویتامین D نقش ندارند بلکه فقدان گروهی از املاح و عناصر به‌صورت هم‌زمان فرآیندهای مربوط به پوکی استخوان و آرتروز را تصریح می‌بخشند. میوه سنجد و گل بهاره سنجد، حاوی منابع قابل‌توجهی از املاح و عناصر هستند که مانع پوکی استخوان می‌شوند که از آن جمله می‌توان به عناصر روی، مس، کروم و منیزیم اشاره کرد.

میوه سنجد همچنین حاوی اسیدفولیک فراوان و ویتامین c زیاد است. علاوه بر این، این میوه حاوی ترکیبات گیاهی است که گیرنده‌های هورمونی را فعال می‌کند و بنابراین مانع از دست رفتن کلسیم در دوران یائسگی در خانم‌ها می‌شود. مصرف پودر سنجد به همراه شیر که غنی از کلسیم است،‌ در جلوگیری از بروز و یا پیشرفت این بیماری و آرتروز بسیار کمک‌کننده است.

ضمن اینکه افراد باید تحت نظر پزشک متخصص،‌ در صورت نیاز از دارودرمانی کمک بگیرند. مصرف پودر سنجد به همراه شیر که غنی از کلسیم است،‌ در جلوگیری از بروز و یا پیشرفت پوکی استخوان و آرتروز بسیار کمک‌کننده است.

مقدار مصرف:

هرروز صبح ناشتا ۳ قاشق مرباخوری پودر سنجد (شامل پوست، گوشت و هسته) را در یک لیوان شیر داغ زده و نوش جان کنید و یا پودر سنجد ۲ قسمت و پودر سویای بوداده ۱ قسمت را با عسل مخلوط کرده روزی یک قاشق یا ۲ قاشق غذاخوری با یک لیوان شیر میل کنید. فقط پودر سنجد را از عطاری‌های مطمئن خریده و در یخچال نگهداری کنید.

درمان پوکی استخوان با زردچوبه و گزنه

برای درمان این بیماری در طب سنتی توصیه‌شده که ریشه زردچوبه مصرف شود، چون برای درمان درد مفاصل و پوکی استخوان کاربرد دارد.

همچنین گیاه گزنه نیز خواص ضد درد مفاصل و پوکی استخوان دارد به‌طوری‌که جوشانده گزنه برای پیشگیری از پوکی استخوان توصیه‌شده است چراکه این بیماری درنتیجه از بین رفتن املاح معدنی از بدن ایجاد می‌شود؛ البته اغلب در افراد بالای ۵۰ سال این بیماری بروز می‌یابد.

مصرف صبحانه و شام البته در ابتدای شب برای پیشگیری و درمان این بیماری توصیه‌شده است. همچنین استفاده از روغن بادام تلخ و اسانس نعنا برای ماساژ دادن اندام‌هایی که دردناک است مناسب است.

در برخی موارد با توصیه پزشک طب سنتی انجام حجامت برای کاهش دردهای استخوانی و مفصلی مجاز است. مصرف روزانه مخلوط آسیاب شده از پوسته جوشیده تخم‌مرغ با عسل نیز توصیه‌شده است و همچنین مصرف جوشانده رازیانه به‌صورت روزانه و فرنی پودر سنجد توصیه‌شده است.

 گیاهان دارویی موثر برای پوکی استخوان

۱- آلو

خوردن آلو (آلو خشک) به صورت روزانه از خطر شکستگی و پوکی استخوان پیشگیری میکند.  یک مطالعه در دانشگاه ایالتی فلوریدا در سال ۲۰۱۱ در مجله انگلیسی تغذیه  این مطلب به چاپ رسید

آلو به علت داشتن  پلی فنول ها، یک آنتی اکسیدان است که برای پوکی استخوان خوب است. به علاوه، آلو خشک منبع خوبی از مس،   است که درتقویت استخوان  تاثیر زیادی دارد

توصیه می شود که افراد در همه سنین روزانه  ۲-۳ آلو خشک بخورند، و به تدریج مقدار  آن را به شش تا ۱۰ روز افزایش دهند تا از  از پوکی استخوان پیشگیری کنند .
۲- سیب

یک سیب در روز می تواند پوکی استخوان را درمان کند. ترکیب منحصر به فرد  آنتی اکسیدان ها مانند پلی فنول و فلاونوئیدها  در سیب باعث می شود استخوان  سالم  نگه داشته شود

به گفته محققان فرانسوی، فلاونوئید به نام phloridzin در سیب به  زنان یائسه  کمک میکند تا تراکم استخوان را افزایش دهد و التهاب مفاصل را درمان کند

خوردن سیب با پوست منفعت آن را صد چندان میکند.

۳- روغن نارگیل

یک مطالعه اخیر نشان می دهد که  روغن نارگیل می تواند عوارض ناشی از کمبود استروژن از جمله از دست دادن تراکم استخوان  را جبران کند. ترکیبات آنتی اکسیدان در روغن نارگیل  ساختار استخوان را حفظ میکند و  از پوکی استخوان به علت تغییرات هورمونی  جلوگیری میکند.

به علاوه، این روغن به جذب کلسیم و منیزیم دو ماده مغذی ضروری مورد نیاز برای توسعه و نگهداری استخوانهای قوی کمک میکند. مصرف سه قاشق غذاخوری روغن نارگیل روزانه می تواند از پوکی استخوان جلوگیری کند و پنج قاشق غذا خوری در روز می تواند  آن را به تعویق اندازد
همچنین می توانید برای چند دقیقه تمام بدن  را به آرامی با این روغن  ماساژ خدهید. سپس یک  دوش گرم بگیرید. اگر روزانه این کار را انجام دهید این درمان ساده تاثیر مثبتی بر سلامت استخوان ها دارد. همچنین از روغن نارگیل برای پخت و پز هم می شود استفاده کنید

۴- شیر بادام

شیر بادام حاوی مقدار خوبی از کلسیم  است و در نتیجه درمان خوبی برای پوکی استخوان است. به علاوه، فلاونوئیدها در بادام تعداد رادیکال های آزاد در بدن را کاهش میدهد، که به نوبه خود  در برابر پوکی استخوان  محافظت می کند. به علاوه، حاوی منیزیم، منگنز و پتاسیم است ، که برای سلامت استخوانها  ضروری است.

یک فنجان بادام را شب قبل خیس کرده. روز بعد، پوست آن را کنده و در آسیاب ریخته  دو تا دو و نیم فنجان آب بریزید. پوره صافی بدست می آید ،  کمی پودر دارچین و عسل  به علت  طعم و مزه به آن افزوده و دوباره مخلوط کنید. از صافی رد کنید.  شیر بادام را هر روز بنوشید. یکی دیگر از شیوه ها  ۱۰ بادام را در آب به مدت یک شب  خیس کنید و سپس پوست  آن را کنده و با یک فنجان شیر گرم مخلوط کنید. کمی زعفران، هل و پودر زنجبیل به این مخلوط  اضافه کنید و دو بار در روز، قبل از صبحانه و قبل از خواب بنوشید.

۵- دانه کنجد

یک راه موثر برای کمک به پیشگیری از پوکی استخوان   گنجاندن دانه کنجد در رژیم غذایی است. دانه کنجد دارای  کلسیم غنی می باشد، یکی از مواد مغذی ضروری برای سلامت استخوان است. به علاوه، شامل مواد مغذی دیگری برای سلامت استخوان مانند منیزیم، منگنز، مس، روی، فسفر و ویتامین K و D است.

جویدن تعداد انگشت شماری ازکنجد سفید بوداده هر روز صبح روش دیگر، مخلوط یک قاشق چای خوری  کنجد بو داده  در یک فنجان شیر گرم است. نوشیدن این دو بار در روز. همچنین، استفاده از دانه کنجد بو داده در پخت و پز

۶- روغن ماهی

مکمل های روغن ماهی  به افزایش تراکم استخوان به علت امگا ۳ اسیدهای چرب ضروری و ویتامین D ضروری است.  اسیدهای چرب امگا ۳ در روغن ماهی از شکستگی استخوان پیشگیری میکند. ۱۰۰۰ میلی گرم از مکمل های روغن ماهی یک بار در روز با یک وعده غذایی.
شما همچنین می توانید ماهی آب های سرد مانند ماهی آزاد برای کمک به بالا بردن میزان اسیدهای چرب ضروری در رژیم غذایی خود بگنجانید. توجه داشته باشید که کسانی که از داروها رقیق کننده  خون  استف اده میکنند باید از مصرف مکمل روغن ماهی بدون مشورت با پزشک خودداری کنند.

۷- آناناس

آناناس حاوی منگنز است که در پیشگیری و درمان پوکی استخوان سودمند است. کمبود منگنز با ناهنجاری استخوان و پوکی استخوان ارتباط دارد. روزانه قبل از غذا یک فنجان تکه های آناناس تازه مصرف کنید. یک فنجان آناناس حدود ۷۵ درصد از دوز روزانه مورد نیاز  منگنز را فراهم می کند. متناوبا، شما می توانید  روزانه یک فنجان آب آناناس برای جلوگیری از پوکی استخوان بنوشید.

۸- تخم گشنیز

گشنیز سرشار از مواد معدنی است که در حفظ سلامت استخوان مفید است. هر دو برگ گشنیز و دانه ها سرشار از کلسیم، پتاسیم و منگنز همراه با منیزیم و آهن می باشد. کلسیم و منگنز نقش کلیدی در درمان و پیشگیری از استخوان های ضعیف بازی کند. این مواد مغذی همچنین کاهش از دست دادن استخوان ستون فقرات در زنان مسن تر کمک کند.

مخلوط دو قاشق چای خوری از تخم گشنیز را در یک فنجان آب گرم.  به مدت پنج تا ۱۰ دقیقه بماند سپس مقداری عسل اضافه کنید. دو بار در روزبنوشید. همچنین،  برگ گشنیز و دانه ها را در پخت و پز استفاده کنید

۹- لذت بردن از نور خورشید

برای استخوان های سالم و قوی،  نیاز به ویتامین D دارید. این یک نقش محوری در تغذیه ایفا می کند با تسهیل جذب کلسیم، در نتیجه به پیشگیری از پوکی استخوان در سال های بعد کمک میکند. یکی از بهترین منابع طبیعی ویتامین D نور خورشید است.

برای افزایش مصرف ویتامین D،  هرروز صبح به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در افتاب قرار گیرید  تا ویتامین D در بدن  تولید شود با این حال، شما کرم های ضد آفتاب قبل از بیرون رفتن در آفتاب در طول روز را فراموش نکنید

تأثیر ورزش بر درمان پوکی استخوان

انجام منظم فعالیت‌های ورزشی جدا از منافع زیادی که برای دیگر دستگاه‌های بدن دارد خصوصاً در مورد استخوان موجب استحکام و قدرت گرفتن آن خواهد شد. همانند مصرف کافی کلسیم و ویتامین دی و دیگر اصول یک تغذیه مناسب، انجام ورزش‌های ایستاده می‌تواند تأثیر به سزایی در افزایش تراکم استخوان داشته باشد.

ورزش‌های ایستاده موجب می‌شوند تا نیروی وزن بدن، استخوان‌های ستون مهره، لگن و اندام‌های تحتانی را تحت استرس قرار دهد. استرس‌های وارده به استخوان از مهم‌ترین عوامل قوی شدن آن هستند. استخوان در قسمت‌هایی که به آن نیرو و کشش بیشتری وارد می‌شود قوی‌تر می‌گردد و اگر نیرو یا کششی به آن وارد نشود به‌تدریج تراکم خود را از دست می‌دهد.

به همین علت است که کسانی که به علت بیماری مزمن مدت زیادی در بستر استراحت می‌کنند و یا کسانی که در فضا مدت زیادی در حالت بی‌وزنی قرار می‌گیرند دچار این بیماری می‌شوند. نکته مهم این است که ورزش‌هایی که در آن‌ها نیروی وزنی زیادی به استخوان‌ها وارد نمی‌شود (مانند شنا) تأثیر زیادی در افزایش تراکم آن نخواهند داشت.

ورزش‌های زیر جزو ورزش‌های ایستاده و وزنی محسوب شده و تراکم استخوان را افزایش می‌دهند:

• راه‌پیمایی و دویدن
• تنیس
• بسکتبال
• کوه‌نوردی
• فوتبال
• وزنه‌برداری

برای داشتن استخوان‌های محکم انجام ورزش‌های ایستاده! به‌صورت هرروز و روزی حداقل نیم ساعت ضروری است. مدت زمان ورزش در نوجوانان و بچه‌ها باید بیشتر باشد. عدم فعالیت بدنی در دوران کودکی و نوجوانی موجب می‌شود استخوان‌ها به‌اندازه کافی قوی نشوند و این استخوان‌های نه‌چندان قوی مسلماً در سنین بالا زودتر دچار پوکی می‌شوند. در سنین بالا اهمیت انجام ورزش‌های ایستاده بسیار زیاد بوده و بدون آن‌ها سرعت پیشرفت این بیماری زیاد می‌شود.

ورزش یکی از مهمترین کارهایی است که  می توانید برای مبارزه با پوکی استخوان انجام دهید. مشخص شده است که ورزش منظم می تواند به کاهش از دست رفتن استخوان، افزایش تراکم استخوان و به طور کلی بهبود سلامت استخوان کمک کند. برخی از انواع ورزش است که برای استخوان های شما مفید هستند عبارتند از:

ورزش هایی مانند پیاده روی، ایروبیک  و یا بازی تنیس موجب استحکام استخوان خواهد گردید..

این ورزش را به مدت حداقل ۳۰ دقیقه در روز یا حداقل سه روز در هفته انجام د هید. اگر  تازه شروع بع ورزش کرده اید زیر نظر مربی این کاررا انجام دهید

نکات بیشتر:

۱- هر روز  غذاهای غنی از کلسیم بخورید. غذاهای غنی از منیزیم، ویتامین K و D، اسیدهای چرب ضروری و منگنز نیز باید مصرف شود.
۲-  مصرف الکل را محدود کنید.
۳- سیگار نکشید.

۴- برخی از داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها، داروهای ادرارآور و داروهای هورمون تیروئید باعث پوکس استخوان با دقت بیشتر مصرف کنید..
۵- میزان استرس خود را کاهش دهید زیرا سطح کورتیزول را افزایش می دهد.
۶- مصرف کافئین را کم کنید زیرا سبب از دست دادن کلسیم بدن می شود.
۷- مکمل های کلسیم و ویتامین D استفاده کنید
۸- از غذاهای بسته بندی شده  اجتناب کنید چون دارای  سدیم هستند.و همچنین کاهش مصرف گوشت قرمز را کاهش دهید.