خواص گل بید‌مشک و عرق آن در طب سنتی

بیدمشک بومی منطقه اروپا و آسیای غربی و آسیای مرکزی بوده و از جمله معدود گیاهانی است که در فصل بهار گل های آن پیش از روییدن برگ‌های آن  به ظاهر شده و در اشعار بزرگان ادب فارسی دارای جایگاه ویژه ای است.

گل بید‌مشک از قدیم الایام استفاده گسترده‌ای به عنوان غذا، مکمل و دارو دارد، علاوه برگل، پوست بید‌مشک دارای اثر مسکن دستگاه تناسلی، اثر رفع کرم و… نیز است. عصاره‌ی روان سنبله‌های بید‌مشک، در رفع بی‌خوابی ناشی از ضعف اعصاب و بهبود اختلالات عصبی موثر است. برگ و ریشه این گیاه نیز فواید بی‌شماری دارد.

اسانس بید‌‌مشک با توجه به منطقه رویشی، دارای ترکیبات متفاوت است اما بین ۰/۰۵ الی ۰/۱۵ در صد اسانس دارد. اصلی ترین ترکیبات گزارش شده در اسانس این گیاه، هیدروکربورهای معطر مانند تری متیل پنتا دکان۳، هگزا دکان۴، تری کوزان۵ و ترپن‌هایی مانند لینالول، ژرانیول و سیترونلول است. همچنین مشتقات سالیسین (سالیسیل آلدهید و ساسیلیک اسید) و مواد آروماتیک (دی متوکسی بنزن، بنزن اتانول و ائوژنول) است.

در طب سنتی این گیاه با طبیعت سرد و تر از آن یاد شده است. بید‌مشک، مقوی قوای دماغی، قلب، شادی آور و ملین است. در منابع طب سنتی ایران این گیاه دارویی به عنوان آرام بخش، ضد درد مفاصل، بهبود دهنده زخم جلدی، اگزما و ضد میگرن شناخته شده است. سر‌دردهای افراد گرم مزاج را، نیز تسکین می‌دهد. مطالعات جدید اثر مشتقات گلوکزیدی سالیسین که به طور عمده در پوست گیاه است، را به عنوان ضد تب و التیام دهنده درد روماتیسمی مفاصل تائید کرده است. بید‌مشک در سامان‌دهی اختلالات زیر می‌تواند به صورت توصیه شده مصرف شود.

مقدار پنجاه گرم از خشک شده برگ یا گل بید‌مشک را در یک لیتر آب جوش ریخته تا به مدت ده دقیقه بجوشد، بعد از ده دقیقه آن را صاف کنید و با عسل شیرین سازید. روزانه سه فنجان قبل از هر وعده غذا بنوشید.

اگرشربت بید‌مشک را به ترتیب بالا آماده و روزانه ۳ تا چهار بار مصرف نمائید، در رفع بی اشتهایی موثر است.

نوشیدن شربت بید‌مشک (به طریق بالا) به عنوان بر طرف کننده هرگونه اختلال عصبی و گرفتگی خاطر کاربرد دارد. مصرف عرق بید‌مشک و عسل به صورت شربت مفرح و مقوی اعصاب است.

جوشانده‌ی پوست بید‌مشک تب بر است، می‌توان آن را به صورت شربت عسل نیز مصرف نمود.

دم کرده جوشانده‌ی برگ درخت بید‌مشک و یا گل بید‌مشک برای درمان کسانی که مبتلا به سنگ صفرا هستند نیز مفید و موثر است.

جوشانده‌ی پوست درخت بید‌مشک، می تواند در دردهای رماتیسمی مفید واقع شود.

بید‌مشک معمولاً به شکل عصاره، عرق، آب معطره ویا به صورت شربت قابل مصرف است. برای تهیه جوشانده، ۳۰ الی ۶۰ گرم از پوست این گیاه را در یک لیتر آب دم نموده و یک فنجان قبل از غذا مصرف نمائید. عرق بید‌مشک و گلاب از متداول‌ترین آب‌های معطره و عرقیات طبی در فرهنگ پزشکی ایرانیان محسوب می‌شوند، عرق بیدمشک مقوی قلب بوده و برای حفظ سلامتی آن بسیار مناسب و موثر است، همچنین باعث کاهش تب می‌شود.

 بید‌مشک ملین و دارای طبیعت معتدل است و مصرف آن باعث بروز اثر ناخواسته و مضر نمی‌شود. همچنین تا کنون منع مصرفی از این گیاه گزارش نشده است.

عرق بیدمشک واقعاً خوش طعم است، قنادان ارومیه نقل خوشمزه‌ی این شهر را از عرق بیدمشک تهیه می‌کنند. در شهر یزد نیز قنادان با عرق بید‌مشک، مغز بادام و شکر لوز بید‌مشک تولید می‌کنند که بسیار خوش طعم است. لوز بید‌مشک دارای طعم بسیار ملایم و مزه گوارایی است که هر کس از خوردن آن لذت خواهد برد. همچنین برای معطر نمودن فالوده، بستنی و شربت در مناطق گسترده ای از کشور مصرف دارد.

بازار وکیل شیراز عطر عرق بید مشک، عطر شکوفه ها و … قدم روی سنگ‌های کف این بازار که می گذاری همه‌ی آن حس خوب، بوییدن یک عطر را یکجا استشمام می‌کنی.